Wyższa Szkoła Kryminologii i Penitencjarystyki w Warszawie jest uczelnią zawodową służb państwowych i została utworzona w dniu 31 sierpnia 2018 roku przez Ministra Sprawiedliwości na mocy rozporządzenia z dnia 20 lipca 2018 roku (Dz. U. 2018, poz.1461). W świetle ustawy o Służbie Więziennej z dnia 9 kwietnia 2010 r. (Dz. U. z 2018 r. poz. 1542 i 1669) Uczelnia jest jednostką organizacyjną Służby Więziennej, posiadającą osobowość prawną i działającą na podstawie ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym z dnia 20 lipca 2018 roku (Dz. U. poz. 1668, 2024 i 2245). Celem utworzenia studiów stacjonarnych I stopnia w służbie kandydackiej w Wyższej Szkole Kryminologii i Penitencjarystyki w Warszawie na kierunku Penitencjarystyka jest przygotowanie funkcjonariuszy więziennictwa do realizacji zadań wynikających z ustawy o Służbie Więziennej.