Po raz trzeci w Ośrodku Szkolenia Służby Więziennej w Kulach odbyły się zajęcia w ramach Wszechnicy Profilaktyki Społecznej. Tematem wiodącym tej edycji Wszechnicy była cyberprzemoc. Zgodnie z przyjętą formułą Wszechnicy, zaczynem do dyskusji stało się przedstawienie teatralne. Dla uczestników zajęć wystąpiła Grupa Teatralna ,,Kurtyna’’ z Krakowa, prezentując przedstawienie profilaktyczne ,,Bumerang’’. Główna bohaterka sztuki, Agnieszka, przeprowadza się z rodzicami ze wsi do miasta. Trafia do nowej szkoły, gdzie wszyscy ją wyśmiewają, drwią z jej pochodzenia, dokuczają, bo nie ma modnych ciuchów. Jedynie kolega z klasy, Piotr, traktuje ją normalnie, staje się wręcz jej przyjacielem. Uważa, że może być świetną aktorką, obiecuje, że nakręci film, który otworzy jej drogę do kariery. Telefonem komórkowym robi jej zdjęcia, które, bez jej zgody, umieszcza w internecie.
A są to zdjęcia kompromitujące Agnieszkę. Te zdjęcia oglądali już uczniowie jej szkoły. Piotr grozi, że zamieści następne materiały, jeśli Agnieszka nie przekaże mu określonej kwoty pieniędzy. Piotr szantażuje Agnieszkę, staje się sprawcą cyberprzemocy. Ale rozmowę telefoniczną Piotra z Agnieszką, w której domaga się pieniędzy i ponawia groźby, nagrywa ojciec Agnieszki. Telefon z nagraną rozmową przekazuje pedagogowi szkolnemu.
W ten sposób Piotr, sprawca cyberprzemocy, staje się także jej ofiarą, gdy ojciec ujawnia jego rozmowę z Agnieszką. Cyberprzemoc dotknęła także Piotra, wróciła jak bumerang i stąd taki tytuł sztuki.
Po przedstawieniu, aktorka grająca rolę Agnieszki rozpoczęła dyskusję. Gimnazjaliści i licealiści uczestniczący w zajęciach Wszechnicy potwierdzili, że znane są im przypadki przedstawione w sztuce. A umieszczanie zdjęć, filmów, innych materiałów bez zgody osób fotografowanych, w celu ich wyszydzania i upokarzania jest przestępstwem. Zdarzały się już przypadki, że osoba, której kompromitujące ją zdjęcia umieszczono w internecie, popełniła samobójstwo.
,,Cyberprzemoc, to też przemoc. Różnica między przemocą i cyberprzemocą polega na narzędziach, którymi posługuje się sprawca” - tak po przedstawieniu mówił Pan Jerzy Żuk, instruktor terapii uzależnień z Aresztu Śledczego w Krakowie Podgórzu. Nóż służy do krojenia chleba, ale nożem można także zabić. Telefon komórkowy służy do komunikowania się, sprawiania komuś przyjemności, gdy do niego zatelefonujemy. Ale tym samym telefonem można wyrządzić komuś krzywdę, można kogoś zniszczyć, zamieszczając w sieci kompromitujące zdjęcia wykonane tym telefonem. Czasem dla żartu robimy psikusa, ale ten psikus może skończyć się tragicznie. Cyberprzemoc pojawia się czasem w wyniku głupiego pomysłu, aby komuś dokuczyć. Cyberprzemoc to miecz obosieczny, może do nas wrócić, jak tytułowy bumerang.
Ofiarą cyberprzemocy można stać się nieświadomie poprzez czatowanie w sieci. Bo nigdy nie wiadomo, kto jest po drugiej stronie monitora komputera, nie widzimy twarzy naszego rozmówcy, jego emocji, zachowań i reakcji na nasze wypowiedzi, czasem do bólu szczere. Miejmy świadomość, że kiedyś może to zostać wykorzystane przeciwko nam. Na ten aspekt korzystania z dobrodziejstwa internetu zwracała uwagę Pani ppor. Irena Dębowska, wykładowca Ośrodka Szkolenia w Kulach, prowadząca zajęcia Wszechnicy.
Cyberprzemoc nie ma jeszcze definicji kodeksowej. Dopiero w czerwcu 2012 r. stał się obowiązujący przepis art. 190a kodeksu karnego, określający sankcje dla osób stosujących stalking, czyli uporczywe nękanie innych, również poprzez m.in. rozmowy telefoniczne, czy SMS-y. Sprawcy takiego przestępstwa grozi kara pozbawienia wolności do lat trzech, a nawet dziesięciu, jeśli następstwem takiego czynu jest targnięcie się pokrzywdzonego na własne życie.
W Komendzie Powiatowej Policji w Pajęcznie działa zespół policjantów, który zajmuje się cyberprzemocą. Naczelnik Wydziału Prewencji i Ruchu Drogowego tej Komendy, aspirant Paweł Łuczak poinformował, że w bieżącym roku odnotowano w powiecie pajęczańskim trzy przypadki postępowań w sprawie stalkingu. Zaapelował do uczniów, aby o przypadkach przestępstw w sieci informowali swoich rodziców i nauczycieli, a ci Policję. Problem cyberprzemocy będzie narastał, a policjanci bardzo liczą na współpracę.
Podinspektor Andrzej Tobolski, Naczelnik Wydziału Prewencji Komendy Powiatowej Policji w Kłobucku przekazał, iż w 2012 r. na terenie powiatu kłobuckiego odnotowano 12 przypadków postępowań dotyczących cyberprzemocy. Tak naprawdę, nikt nie wie, jaka jest ,,ciemna liczba’’ dotycząca tych przestępstw, bo zjawisko dopiero się pojawia. Trzeba o tych przypadkach informować rodziców, pedagogów szkolnych, Policję. Bo w internecie nikt nie jest anonimowy, są sposoby pozwalające na zidentyfikowanie każdego użytkownika sieci.
,,Zanim cokolwiek umieścimy w internecie, zastanówmy się, czy w ten sposób komuś nie wyrządzimy krzywdy’’ – apelował Pan Jerzy Żuk. Te słowa kierował przede wszystkim do uczniów uczestniczących
w zajęciach Wszechnicy. A krąg odbiorców Wszechnicy stale się powiększa. W jej trzeciej edycji, oprócz słuchaczy szkolenia zawodowego dla podoficerów, uczestniczyła młodzież gimnazjalna z Częstochowy, Działoszyna, Zawad, licealiści z klas o kierunku ogólno policyjnym i mundurowym z Kłobucka i Lublińca, wychowankowie Domu Dziecka w Kłobucku, nauczyciele i pedagodzy z tych placówek. W zajęciach Wszechnicy brała także udział Pani Renata Lipnicka – kierownik Poradni i Terapii Uzależnień MONAR w Częstochowie, Pani Marta Patocka – pełnomocnik burmistrza ds. uzależnień z Urzędu Miasta i Gminy Działoszyn, Pani Monika Flis - przedstawicielka Koła Związku Młodzieży Wiejskiej, funkcjonariusze Oddziału Zewnętrznego w Wąsoszu Górnym.
Prowadzący zajęcia jednogłośnie stwierdzili, że trzeba głośno mówić o tym, jak postępować, by nie stać się ofiarą, ale i, może nieświadomie, sprawcą cyberprzemocy. Jak ustrzec się zagrożeń, które dotknąć mogą każdego.
Celem Wszechnicy Profilaktyki Społecznej jest pomaganie młodym ludziom, wchodzącym za chwilę w dorosłe życie, w znalezieniu właściwej drogi. Uwrażliwianie i przestrzeganie przed niebezpieczeństwami, które na tej drodze pojawić się mogą. Jej celem jest także uczenie słuchaczy szkolenia empatii i szacunku dla drugiego człowieka, służenia mu pomocą, gdy jej potrzebuje.
I w ramach tej pomocy, w Ośrodku Szkolenia w Kulach pojawił się tego samego dnia ambulans służący do pobierania krwi. Dar życia przekazywali słuchacze szkolenia, funkcjonariusze i pracownicy Ośrodka. W akcję Honorowego Krwiodawstwa włączyło się 29 osób, a każda z nich przekazała 450 ml krwi. I to była wspaniała lekcja praktycznej pomocy. Być może dzięki tym krwiodawcom, czyjeś życie zostanie uratowane...

Tekst: Grzegorz Walkiewicz
Foto: Krzysztof Lipka