W dniach od 10–12 października 2012 r., w Ośrodku Szkolenia Służby Więziennej w Kulach odbyła się Międzynarodowa Konferencja Naukowa. Tematem konferencji była: ,,ROLA PRAW CZŁOWIEKA W POLSKIM SYSTEMIE PENITENCJARNYM. EDUKACJA, RESOCJALIZACJA, HUMANITARYZM’’.
Konferencję zorganizowano w ramach obchodów pięciolecia istnienia Ośrodka Szkolenia Służby Więziennej w Kulach. Jej celem była wymiana doświadczeń i opinii dotyczących znaczenia, ewolucji poglądów oraz realizacji praw człowieka w polskiej penitencjarystyce, a także podsumowanie dotychczasowej działalności Ośrodka. Patronat nad konferencją objęli Rzecznik Praw Obywatelskich, Sejmowa Komisja Sprawiedliwości i Praw Człowieka oraz Pełnomocnik Rządu ds. Równego Traktowania. Patronat medialny sprawowały Telewizja Polska Oddział w Katowicach, Forum Penitencjarne oraz Gazeta Kłobucka.
W konferencji udział wzięli przedstawiciele nauki oraz penitencjarzyści, którzy problematykę więzienną znają z codziennej praktyki. Grono naukowców reprezentowali  prof. zw. dr hab. Stefan Lelental z Uniwersytetu Łódzkiego wraz z doktorantkami mgr Magdaleną Łączkowską i mgr Anną Karoń-Jamieluchą,  prof. dr hab. Piotr Stępniak, dr Dorota Rondalska i mgr Magdalena Sadowska  z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, dr Arkadiusz Kamiński z Uniwersytetu Wrocławskiego, gen. dr Jacek Pomiankiewicz z Wyższej Szkoły Bezpieczeństwa i Ochrony im. Marszałka Józefa Piłsudskiego w Warszawie, dr Beata Zajęcka, dr Maria Janukowicz, dr Beata Łukasik    i mgr Ewa Sosnowska z Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie i  mjr dr Marek Kalaman z Wyższej Szkoły Biznesu w Dąbrowie Górniczej.
W imieniu Rzecznika Praw Obywatelskich wystąpili: dr Ryszard Czerniawski - Zastępca Rzecznika Praw Obywatelskich, dr Aleksandra Wentkowska - Pełnomocnik Rzecznika Praw Obywatelskich w Katowicach i mgr Justyna Lewandowska - Dyrektor Zespołu „Krajowy Mechanizm Prewencji” przy Rzeczniku Praw Obywatelskich. Helsińską Fundację Praw Człowieka reprezentowały mgr Maria Ejchart i mgr Katarzyna Wiśniewska. Uczestnikami Konferencji byli Sędziowie Okręgowi: sędzia w stanie spoczynku Anna Maria Wesołowska, sędzia Grażyna Wydrych oraz sędzia Józef Juszczyk, a także Kurator Zawodowy mgr Alina Kula. W Konferencji uczestniczyli przedstawiciele Policji: Naczelnik Wydziału Prewencji Komendy Wojewódzkiej Policji w Katowicach nadkom. Dawid Kaszuba i Komendant Powiatowy Policji   w Tarnowskich Górach insp. Andrzej Wystalski. Wśród gości zagranicznych znaleźli się Pan Wilfried Groß i Pan Herbert Meissner z Justizvollzugsschule w Straubing w Niemczech oraz Pan François FEVRIER z Krajowej Szkoły Administracji Penitencjarnej (ENAP) w Agen we Republice Francuskiej. Samorząd terytorialny reprezentował Wójt Gminy Popów Bolesław Świtała. Gościliśmy także przedstawicieli duchowieństwa w osobach Kapelana OISW w Katowicach ks. Tomasza Sękowskiego i ks. Krzysztofa Jeziorowskiego i innych zaproszonych gości.
W konferencji udział wzięli liczni przedstawiciele Służby Więziennej: Dyrektor Generalny SW gen. Jacek Włodarski, Dyrektor Biura Ochrony i Spraw Obronnych w CZSW mjr Roman Kloc, Zastępca Dyrektora Biura Kadr i Szkolenia w CZSW ppłk Tomasz Raczyk, Dyrektorzy Okręgowi: z Warszawy ppłk Anna Ossowska-Rembecka, z Katowic płk Mirosław Gawron i z Krakowa płk Krzysztof Trela oraz reprezentanci Dyrektora Okręgowego z Poznania mjr Zbigniew Dolata i kpt. dr Maciej  Gołębiowski, a także Komendant Centralnego Ośrodka Szkolenia Służby Więziennej w Kaliszu płk Danuta Kalaman (była Komendant tutejszego ośrodka) wraz z grupą wykładowców, płk Jan Hernik - były Komendant COSSW w Kaliszu, płk Eugeniusz Trzepizur - były Komendant Ośrodka Doskonalenia Kadr  SW w Kulach, płk Bogdan Nowak - Prezes Polskiego Towarzystwa Penitencjarnego oraz wykładowcy OSSW w Kulach.
Uczestnicy konferencji dyskutowali na temat szeroko pojętego problemu respektowania praw człowieka w czasie wykonywania kary pozbawienia wolności jak i izolacyjnego środka zapobiegawczego, to jest tymczasowego aresztowania. Podniesiono kwestię stosowania środków przymusu bezpośredniego. Sędzia Anna Maria Wesołowska mówiła na temat etyki zawodowej Służby Więziennej, dr Aleksandra Wentkowska omówiła Krajowy Mechanizm Prewencji, czyli system penitencjarny w ocenie Rzecznika Praw Obywatelskich. Gen. dr Jacek Pomiankiewicz zaprezentował problematykę więźniów niebezpiecznych i ich praw w polskim systemie penitencjarnym. Przedstawicielki Helsińskiej Fundacja Praw Człowieka mgr Maria Ejchart i mgr Katarzyna Wiśniewska omówiły nowe standardy w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka dotyczące praw osób pozbawionych wolności. Kurator Okręgowy mgr Alina Kula przeanalizowała status kurator sądowy w systemie reintegracji społecznej i rodzaje działań podejmowanych na rzecz podopiecznych. Mgr Magdalena Sadowska    z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zreferowała problematykę etyki w badaniach naukowych w perspektywie praw człowieka. Prof. zw. dr hab. Stefan Lelental z Uniwersytet Łódzkiego omówił problematykę praw człowieka poprzez pryzmat przepisów kodeksu karnego wykonawczego. Prof. dr hab. Piotr Stępniak, który zechciał prowadzić obrady, wypowiedział się co do aspektu pomijanego często w Polsce czynnika ekonomicznego w procesie resocjalizacji,        a także po odbyciu przez skazanych kary pozbawienia wolności. Goście z Niemiec i Francji omówili swoje systemy wykonywania kar pozbawienia wolności oraz systemy penitencjarne w ich krajach. Justyna Lewandowska, Dyrektor Zespołu „Krajowy Mechanizm Prewencji” przy Rzeczniku Praw Obywatelskich wskazała na naruszenia praw człowieka stwierdzone podczas wizytacji Krajowego Mechanizmu Prewencji. kpt. dr Maciej Gołębiowski omówił aspekt studentów pedagogiki resocjalizacyjnej w zetknięciu z rzeczywistością penitencjarną, a mjr mgr Zbigniew Dolata zaprezentował praktyczną stronę oddziaływań penitencjarnych. Sędzia Grażyna Wydrych omówiła orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w zakresie związanym z odszkodowaniami za naruszenia praw człowieka przez Polskę. Mjr dr Marek Kalaman zreferował realizację prawa do skargi osób pozbawionych wolności w świetle aktualnych unormowań prawnych. Głos w dyskusji zabrali także Dyrektor Generalny Służby Więziennej gen. Jacek Włodarski, Zastępca Rzecznika Praw Obywatelskich dr Ryszard Czerniawski oraz Prezes Polskiego Towarzystwa penitencjarnego płk. Bogdan Nowak, a także licznie zgromadzeni uczestnicy konferencji.
Oprócz dyskusji naukowych, uczestnicy Konferencji wysłuchali wystąpień byłych komendantów Ośrodka w Kulach płk. Eugeniusza Trzepizura i płk Danuty Kalaman, którzy przypomnieli historię Ośrodka.  Obecny Komendant Ośrodka Szkolenia SW w Kulach mjr Jerzy Cyrulik przedstawił dzień dzisiejszy Ośrodka i plany na przyszłość. Uczestnicy Konferencji zwiedzili także Ośrodek i zapoznali się z jego bazą dydaktyczną. Uczestniczyli także w koncercie artystów z Miejskiego Ośrodka Kultury w Kłobucku, dedykowanym funkcjonariuszom i pracownikom OSSW w Kulach z okazji pięciolecia.
Wystąpienia i wykłady wygłoszone podczas obrad zostaną wydane w okolicznościowej publikacji zawierającej wnioski wypracowane w trakcie obrad i dyskusji, a także rys historyczny OSSW w Kulach. Organizatorzy mają nadzieję, że dyskusja będzie kontynuowana przy okazji kolejnych takich wydarzeń w Ośrodku Szkolenia Służby Więziennej w Kulach, którego działalność naukowa wpisała się już na stałe w funkcjonowanie tej jednostki.

tekst:  ppor. Paulina Ryś-Gonera
foto: Krzysztof Lipka